Artykuł zamieszczony dzięki uprzejmości autora, czyli Amadeusza "kosmy" Sztangierskiego

Oryginalny artykuł znajdzuje się pod tym adresem:

http://forum.knives.pl/index.php/topic,132781.0.ht...

1. Soldier Model 1890

Od tego wszystko się zaczęło, klasyk klasyków, pierwszy nóż Carla Elsenera dla armii szwajcarskiej produkowany w latach 1891-1900.

Kilka suchych danych:

• Długość: 100mm
• Waga: 144 g
• Długość ostrza: 71mm
• Okładziny: czarny dąb

Narzędzia:

• Duże ostrze
• Otwieracz do konserw
• Szpikulec
• Śrubokręt (bez ostrej krawędzi z boku, służącej do ściągania izolacji)

Warto też wspomnieć o znaku jakości (znak odbioru technicznego) – małym krzyżu szwajcarskim wybijanym na okładzinie  (w późniejszym czasie zastąpiony przez dwie litery W-K – Waffen Kontrol, w jeszcze późniejszych modelach WK+ - będzie o tym dalej.

Ciekawostka: nóż dla armii szwajcarskiej wyprodukowany przez Niemców. Konkretniej firmę Wester & Co z Solingen która w październiku 1891 roku dostarczyła armii 15000 tysięcy sztuk tego scyzoryka.

Ciekawostka: Z okazji 125 lecia istnienia, Victorinox wypuścił replikę modelu 1890. Ma on okładki  zrobione z hebanu, każdy ze scyzoryków jest numerowany (numer na linerze za szpikulcem) oraz posiada certyfikat autentyczności. Wypuszczono IV serie tego modelu, każda po 1884 sztuki. Seria dla Stanów Zjednoczonych ma numer IV. Scyzoryki są sprzedawane w eleganckich czarnych, drewnianych (najprawdopodobniej) pudełkach na dwa zatrzaski. Dla zainteresowanych – wciąż można je kupić – cena wynosi około 500 dolarów, chodź można je dostać taniej. 

2. Soldier, model 1091

Jest to w zasadzie lekka modyfikacja modelu 1890 produkowana w latach 1901-1907 – drewno zmieniono na czerwone  tworzywo sztuczne, poza tym, wedle mojej wiedzy – bez zmian.

3. Soldier Model 1908

Model produkowany w latach 1908-1950, w stosunku do poprzednika zaszły tu nieco większe zmiany, chodź nie możemy mówić o rewolucji – raczej ewolucji. Długość złożonego scyzoryka to nadal 100mm, waga, za sprawą zastosowania okładzin z tworzywa sztucznego, spadła do 126g (nie wiem ile ważył model 1901). Zmienił się profil głowni – na to co dziś nazywali byśmy clip pointem.

W tym modelu mamy do czynienia z dwoma znakami kontroli jakości (znak odbioru technicznego)– krzyżem(jak w poprzednich modelach), później w roku 1915 wprowadzono znak W-K (Waffen Kontrol).

Bicie „P” - są to prywatne – czytaj nie przydziałowe – noże które każdy z żołnierzy mógł sobie kupić, nadużywać, popsuć. Żołnierze dostawali również noże od np. członków swoich rodzin, ryli wtedy np. na okładzinach swe inicjały, bądź literkę „P” tak by było wiadomo iż jest to ich prywatny nóż. Całe to P-zamieszenie wynika najprawdopodobniej z tego iż na nóż przydziałowy trzeba było najzwyczajniej w świecie uważać. Noże z oznaczeniem P były też dostępne dla cywili, zaczęto je sprzedawać w 1916 roku.
Inne bicia, modelu 1908 z lat 1940-1950, według opracowania ze strony (http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=254839):

4. Soldier Model 51

Kolejna wersja Soldiera produkowana w latach 1951-1960. Powrócono do kształtu ostrza które znamy z modelu 1890. Model 51 jest pierwszym Soldierem w którym użyto stali nierdzewnej, mimo że Victorinox stosował ją w innych modelach już od 1926 roku. Do śrubokrętu dodano z boku ostrą krawędź do zdejmowania izolacji.

Kilka suchych danych:

• Długość: 93mm
• Waga: 90g
• Długość ostrza: 68mm, 62mm krawędzi tnącej
• Okładziny: tworzywo sztuczne

Model 51 posiadał kilka wariantów. W latach 1951-1954 wyglądał jak na zdjęciu powyżej. W roku 1954 zmieniono ostatni nit, wzmacniając go. W roku 1957 zmieniono bicie z ELSENER SCHWYZ na ELSENER SCHWYZ VICTORIA. W tym, tak samo jak w modelach poprzednich, występowały egzemplarze z biciem „P”.

Podobnie jak w wypadku modelu 1908, i w tym przypadku  w rosyjskim opracowaniu możemy znaleźć zdjęcia niestandardowych bić (http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=254839 ) , tak samo ja wcześniej dotyczy to wersji „P”.

W modelu 51 wprowadzono dziurkę która miała swoje konkretne "żołnierskie" zastosowanie. "Oczko pozwala na zawieszenie noża na sznurku i używania go jako pionu odważnikowego do obliczania odległości strzału granatami nasadkowymi za pomocą karabinu FASS 57" (Informacja i tłumaczenie z francuskiego - Klej91.

Ciekawostka: w 1957 roku firma Wenger zmieniła materiał okładek – przypominały one te które możemy znać z dzisiejszych Victorinoxów. Mało tego – mimo iż produkcję modelu 51 zakończono w roku 1961, zastępując go pierwszą wersja alox soldiera, Wenger jeszcze przez kilka lat dostarczał rekrutom scyzoryk w starej wersji. Tu warto też napisać iż nie wszystkie egzemplarze Wengera po 1957 roku miały nowe okładki – przez moje ręce przeszedł scyzoryk  z 1964 ze starymi okładzinami.

5. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1962-1964) (kod: 0.8010.20)

Rewolucja.  Zamieniono okładziny na anodyzowane na czerwono aluminum. W miejscu gdzie dziś znajduje się logo Victorinoxa umieszczony został znany z poprzednich modeli znaczek W-K (bicie znaczka wojskowej kontroli jakości odbywało się w Waffenfabrik w Bernie). Zmieniono kształt szpikulca. Śrubokręt cały czas miał ostrą krawędź do zdejmowania izolacji ale zmieniono nieco kształt całości przez co stał się on również otwieraczem do butelek. Przeprojektowano otwieracz do konserw, jego górna część stała się śrubokrętem, na otwieraczu wybijano szwajcarski krzyż i napis „PAT” - od patent, do dziś Victorinox jest jedyną firmą która używa otwieracza do konserw w takim kształcie. Na głowni tak jak w modelu 51 z jednej strony znajdowało się bicie z datą z drugiej – ELSENER SCHWYZ VICTORIA.

Długość: 93mm
Długość ostrza:70mm, długość KT 65mm
Waga: 69.7g

Mimo iż po roku 1964 zamieniono kolor okładek z czerwonych na srebrne, można spotkać czerwone Soldiery w rocznikach: 66, 65, 68, 69, 70, 75, 77, 71 oraz prawdopodobnie również w innych .

6. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1965-1977) (kod: 0.8010.27)

Po roku 1964 zrezygnowano z czerwonego koloru okładek – zaczęto produkować Soldiery w znanym wszystkim srebrnym kolorze. W latach 1972 oraz 1974 nie produkowano Victorinoxa Soldiera (nie było zamówienia z armii). Produkowano jednak Wengery.

Zmiany w biciu.

Do roku 1974 stosowano znane z poprzedniego modelu bicie ELSENER SCHWYZ VICTORIA.

Po roku 1974 zaczęto stosować bicie VICTORINOX SWITZERLAND STAINLESS ROSTFREI

Zmiany w biciu znaczka W-K.

Do roku 1971 bicie wglądało jak na poniższym zdjęciu.

Oryginalne bicie.

W roku 1972 znaczek W-K został obrócony w lewo o 90 stopni w stosunku do umiejscowienia oryginalnego. Elsener Schwyz, zapewne rocznik 1973 z odwóconym o 90 stopni w lewo znaczkiem W-K

W egzemplarzach po roku 1974 znaczek W-K został odwrócony w prawo o 90 stopni od umiejscowienia oryginalnego.

Victorinox Soldier, rocznik 75 z odwróconym o 90 stopni w prawo znaczkiem W-K

Teoria z obracaniem znaczków wydaje się fałszywa - może dla danego roku znaczek był w daną stronę, a może panowała wolna amerykanka.
Zmiany w biciu +PAT.
Do roku 1971 na wszystkich otwieraczach do konserw mogliśmy znaleźć napis +PAT. W roku 1971 zrezygnowano z tego oznaczenia (widziałem jednak Soldiery 71 z biciem +PAT więc zapewne możliwe są oba warianty – z i bez). Jako iż w 1972 nie produkowano Soldierów możemy przyjąć że od 1973 roku napis +PAT definitywnie zniknął z otwieraczy do konserw. Napis ten występował również w formie +PAT. (z kropką na końcu).

Oznaczenia: +PAT, +PAT., oraz otwieracz bez oznaczeń.

7. Soldier model 1961 (produkowany w latach 1977-1987) (kod:0.8010.26)

W roku 1977 zmieniono wygląd okładzin: dodano znaną wszystkim czerwoną tarczę szwajcarską z krzyżem. Znaczek WK przeniesiono na dół – obok pinu rurkowego. Zmienił się też jego wygląd: za literą K znajduje się +, całość jest „w środku” W.

W roku 1987 zrezygnowano z bicia WK+ - egzemplarze z tego roku mają puste miejsce w którym ten znaczek się znajdował.

8. Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1988-1992) (kod: 0.8010.26)
   
Od roku 1988 nie mamy już przy dziurce na linkę pustej kratki. Poza tym nic się nie zmienia.

9.  Soldier Model 1961 (produkowany w latach 1993-2008)

W roku 1993 zaszło kilka zmian. Zmieniono ostatni nit rurkowy na zwykły. Odchudzono i wypolerowano otwieracze (mogą zdarzyć się egzemplarze z późniejszych roczników - 94 udokumentowany- ze starymi otwieraczami). Z otwieracza do butelek zniknęła ostra krawędź do zdejmowania izolacji, niżej pojawiło się jednak wycięcie służące do tego samego. Niestety w 2008 skończyła się era aloxowych Soldierów.

10. Zdjęcia porównawcze
A - model 1901
B - model 1908
C - model 1951
D - model 1961

11. Ciekawostki

1. Soldier z kółkiem do kluczy. Taką wersję Soldiera można spotkać w rocznikach 94, 95, 97, 98, 99, 00.  Mimo iż nigdy nie trafiły one do armii to z racji tego, że mają na okładzinach szwajcarską tarczę z krzyżem to uznaje się iż są to Soldiery a nie Pioneery.

2. Serie końcowe - „Final Run” - w USA, Francji i we Włoszech w roku 2008, na zakończenie produkcji wypuszczono limitowane, numerowane na głowniach serie „pożegnalne”.

3. W 2004 roku z okazji 5 lecia VSAK Collectors Society wypuszczono Soldiera ze specjalnymi grawerunkami. Co ciekawe miał on na głowni bicie z roku 2005.

4. Armagedon Soldier. W 1998 roku do kin trafił Amerykański film pt. „Armagedon”. Mimo iż ani przez sekundę nie widzimy w nim Soldiera (pojawia się logo Victorinoxa), Szwajcarzy wypuścili scyzoryk z grawerunkiem „ARMAGEDON” na ostrzu (bicie z roku 1997.

5. Razem z książką A Collector's Companion można było dostać Soldiera z podpisem „Charles Elsener” na głowni (roczniki 03 i 05)

6. W roku 1991 powstała specjalna edycja Soldeira: “1991 WRCA SHOW KNIFE One of 100” & “100thANNIVERSARY of the SWISS ARMY KNIFE”

7. Kolejarska wersja Soldiera, znana jako Czarna Piękność (Black Beauty) – poza biciem daty posiadała wszystkie cechy Soldiera, była sprzedawana na koniec lat 80 i na początku lat 90 w (chyba nie ma polskiego odpowiednika – sklep kolejarski ?) „Swiss railway shops”

9. Powstała również specjalna edycja Soldiera z krzesiwem dla szwajcarskiego kolekcjonera noży Horst Brunnera. Powstało 658 takich noży w 4 seriach:
Sierpień 1996 – 100 sztuk
Luty 1998 – 185 sztuk
Sierpień 2000 – 173 sztuki
Lipiec 2002  - 200 sztuk

10. KL&KM - są to wersje wyprodukowane dla armii holenderskiej. Bicie roku znajduje się na okładzinie, obok niego widnieje informacja o tym dla jakich wojsk scyzoryk został wyprodukowany. KL =  Koninklijke Landmacht, Królewska Armia Holenderska, wojska lądowe. Koninklijke Marine = KM, Królewska Holenderska Marynarka Wojenna.

Dwie wersje KL'ek - z kółkiem i z niem rurkowym + drucikiem.

11. Powstała również wersja znana jako Victorinox South African Army Knife. Na okładzinie wybijany jest numer NATO.

12. Nie może zabraknąć również knives'owego akcentu ! W 2011 roku dzięki inicjatywie katz'a użytkownicy naszego forum mieli okazję wejść w posiadanie koszulki „REMEMBER THE SOLDIER VICTORINOX SWISS ARMY KNIFE”

Na koniec tabela z firmami które produkowały soldiery dla szwajcarskiej armii.

12. Artykuły, zdjęcia, strony z których korzystałem gromadząc informacje:
http://www.knives.pl/forum/index.php/topic,105031....
http://www.knives.pl/forum/index.php/topic,117768....
http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=254839
http://www.bladeforums.com/forums/showthread.php/5...
http://forum.multitool.org/index.php/topic,34818.0...
http://www.worthpoint.com/inventory/refineSearch?q...
http://victorinoxwenger.canalblog.com/archives/200...
http://popgun.ru/viewtopic.php?f=36&t=152928
http://www.sakwiki.com/tiki-index.php?page=Soldier...
http://www.sakwiki.com/tiki-index.php?page=Soldier...
http://www.sakwiki.com/tiki-index.php?page=Victori...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://www.sosakonline.com/index.php?option=com_co...
http://forum.multitool.org/index.php?topic=34851.0
http://www.multi-tool.org/victorinox-historical-ph...
http://horatarts.wordpress.com/2012/01/28/das-vict...
http://www.aloxworld.com/AloxWorld/AloxWorld__The_...
http://couteauxarmee.e-monsite.com/pages/couteau-d...
http://www.couteaux-du-soldat-suisse.ch/J01/
http://www.fans-du-couteau-suisse.com/t111-evoluti...
http://victorinoxwenger.canalblog.com/
http://swissknives.info/soldier-model-1961/