Spis treści:
Wstęp
1. Spis roczników
1.1 Nakład
2. Zdjęcia wszystkich roczników
3. Opis techniczny
4. Porównanie modeli
5. Producenci
5.1 Amefa
5.2 Victorinox
5.3 Fosco
5.4 Zwanenburg
5.5 Zdjęcia punc
6. Modele po 1992 roku
7. Rzadsze modele
8. Inne informacje
 
Wstęp
Holenderskie Siły Zbrojne są podzielone na:
1. Królewska Armia Holenderska (Koninklijke Landmacht / KL)
2. Królewska Holenderska Marynarka Wojenna (Koninklijke Marine / KM)
3. Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne  (Koninklijke Luchtmacht / KLu)
 
Powyższe nazwy już w pewnym stopniu rozwiązują zagadkę skrótu znajdującego się na okładzinach scyzoryków armii holenderskiej. Ale po kolei.
Scyzoryki wchodzące w skład wyposażenia żołnierzy po II WŚ, swoją historię rozpoczynają w latach 50. Wówczas holenderska firma o nazwie Amefa produkowała scyzoryki składające się z 4 narzędzi, era Amefy trwała aż do wczesnych lat 80', kiedy to szwajcarska firma Victorinox rozpoczęła zaopatrywanie holendrów i robi to do dnia dzisiejszego. W historii przewijają się również inne firmy, ale o tym później.

W literaturze znajduje się również wzmianka o nożach używanych przed II WŚ.

1. Spis roczników.
lata pięćdziesiąte - jedynie oznaczenie KL na okładzinach, brak konkretnych informacji o latach produkcji
KL61 Amefa
KL62 nie produkowano
KL63 Amefa
KLu63 Amefa
KL64 nie produkowano

KLu64 Amefa

KL65 Amefa
KLu65 Amefa
KL66 Amefa
KL67 nie produkowano
KL68 nie produkowano
KL69 nie produkowano
KL70 Amefa
KL71 nie produkowano
KL72 Amefa
KL73 Amefa
KL74 Amefa
KLu74 Amefa
KL75 Amefa
KL76 Amefa
KL77 nie produkowano
KL78 Amefa
KL79 Amefa
KL80 Amefa
KL81 Amefa
KL82 Amefa
KL83 Victorinox
KL84 Amefa
KL85 Victorinox
KL86 Victorinox
KM87 Victorinox
KL87 Victorinox
KL88 Victorinox
KL89 Victorinox
KL90 Victorinox
KL91 Victorinox
KL92 Victorinox
1993 DAK (wersja cywilna - Centurion)
1995 KL95 Fosco
2006-2008 Zwanenburg
2010 Victorinox  5110-17-106-2332 (wersji cywilna - Dual Pro)

1.1 Nakład
Niestety nie są mi znane nakłady scyzoryków wyprodukowanych przez Amefe, ale znane są nakłady scyzoryków wyprodukowanych przez Victorinoxa (wersje w aluminium):
 1983 - 77.400
 1984 - none
 1985 - 43.000
 1986 - 75.250
 1987 - 87.000
 1988 - 67.000
 1989 - 112.000
 1990 - 66.725
 1991 - 71.147
 1992 - 66.150

2. Zdjęcia różnych roczników

3. Opis szczegółowe

Amefa lata 50' i 60':

• okładziny 90mm, drewniane
• szerokość 13mm
• klinga 61mm
• otwarty scyzoryk 158mm
• rozwieracz 23mm

Amefa Alox (wersja z 3 narzedziami)

• okładziny 93mm z aluminium
• szerokość 13mm
• klinga 61mm
• otwarty scyzoryk 161mm
• rozwieracz 35mm

Victorinox Alox

• okładziny 93mm z aluminium
• szerokość 13mm
• klinga 61mm
• otwarty scyzoryk 161mm
• rozwieracz 35mm

Victorinox Centurion

• Ilość funkcji: 11
• Rodzaj stali: Stal nierdzewna
• Materiał rękojeści: Nylon
• Długość całkowita złożony: 111 mm
• Długość ostrza głównego: 85 mm
• Grubość ostrza: 2 mm
• Rodzaj ostrza: Gładkie

Dual Pro

• długość scyzoryka: 111 mm
• długość ostrza: 80 mm

Zwanenburg

Generalnie większość modeli jest to siebie zbliżona pod względem ilości narzędzi, czy wielkości.
Scyzoryki posiadają cztery narzędzia:
- klingę
- otwieracz do konserw
- otwieracz do kapsli
- rozwieracz

Amefa
Wersje w drewnianych okładzinach posiadają archaicznie wyglądający otwieracz do konserw / dodatkową klingę. Ciężko mi to dokładnie nawet nazwać. Mniejsza klinga posiada dodatkowy bolec ułatwiający jej otwieranie.
Dodatkowo model posiada otwieracz do kapsli, będący jednocześnie śrubokrętem płaskim.
Narzędzia umieszczone są w dwóch warstwach.
Scyzoryki posiadają dodatkowo pałąk.
Sprężyny są ze stali nierdzewnej, linery z mosiądzu.
Scyzoryk zbity jest 3 pinami.
Co ciekawe klinga wykonana jest ze stali nierdzewnej, reszta narzędzi ze stali węglowej.
 
Amefa Alox
Wyjątkiem jest wśród Amefy są roczniki 72', 73' i 74' (aloxy) które nie posiadają otwieracza do konserw. Reszta roczników posiada 4 narzędzia, rozwieracz wygląda tak jak już później do lat 90'.
Wszystkie modele posiadają pałąk.
Klingę się dosyć łatwo ostrzy (spradzone).
 
Victorinox Alox
Wszystkie narzędzia jak w wersji Amefy Alox.
DAK od Victorinoxa nie posiada bicia rocznika na klindze, jak to jest w standardowym modelu Soldier'a. Model z 1983 roku na mosiężne linery, pozostałe roczniki mają stalowe.
 
DAK 1993

•     duże blokowane ostrze
•     otwieracz do puszek z śrubokrętem
•     otwieracz do kapsli ze śrubokrętem
•     przyrząd do zdejmowania izolacji
•     szpikulec-szydło

Okładziny w przeciwieństwie do modelu cywilnego nie posiadają wykałaczki i pincety.
 
DAK 2010
Dwie klingi z otworem ułatwiającym operowanie jedną ręką.Trzy warstwy narzędzi. Funkcje:
- duże blokowane ostrze częściowo ząbkowane otwierane jedną ręką
 - bezpieczne ząbkowane ostrze otwierane jedną ręką
 - korkociąg
 - otwieracz do puszek
 - śrubokręt 3 mm
 - otwieracz do kapsli
 - blokowany śrubokręt 6 mm
 - przyrządem do zdejmowania izolacji
 - szpikulec/szydło

Porównania modeli:

Wersja z 3 i 4 narzędziami (Amefa):

Amefa porównana do Victorinoxa

Amefa od środka:

Amefa z 3 narzędziami od środka:

5. Producenci:
Amefa
 
"Apeldoornsche Messenfabriek '(Fabryka Noży z Apeldoorn), założona przez Eugena Hollaender'a w 1931 roku. Firma początkowo produkowała noże kuchenne jak i scyzoryki, w tym dla Armii Holenderskiej. Na tę chwilę Amefa jest jedną z większych firm produkujących różny asortyment. Z ciekawostek, firma zakupiła w roku 2007 firmę Richardson Sheffield (firma ze 170 letnią tradycją), a wcześniej francuskiego "Couzon" - producent sprzętu gospodarstwa domowego, który w latach największej świetności (lata 80') zatrudniał ponad 700 pracowników.
W późnych latach 90' Amefa zaprzestała produkcji w Apeldoorn, jednak dalej znajduje się tam główne centrum firmy, jak i biura sprzedaży. Firma zatrudnia teraz około 300 pracowników, a sprzedaż produktów firmy sięga 50 krajów.

Victorinox
Chyba najbardziej znany producent scyzoryków na Świecie. Pochodząca ze Szwajcaji firma, założona w 1884 zatrudnia obecnie 1700 pracowników.
Więcej informacji:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Victorinox

Firma Fosco sprzedaje scyzoryki raczej o niskiej jakości do dziś, jednak więcej informacji nie posiadam o tej firmie.

Zwanenburg - (van) Zwanenburg z Rotterdamu

Z ciekawostek - Victorinox oskarżył Amefe o kopiowanie wzoru scyzoryka Soldier.
Modele firm Fosco był używany tylko przez rok, scyzoryki okazały się bardzo miernej jakości.

Zwanenburg był używany w latach 2006-2008, ale również okazał się słabej jakości.

5.5 Zdjęcia punc

6. Modele po 1992 roku
Kiedy Victorinox zaprzestał produkowania modelu w aluminiowych okładzinach dla wojska holenderskiego, wprowadzony został w 1993 roku model Centurion (nazwa bliźniaczego modelu cywilnego), czyli większy scyzoryk niż wcześniejsze modele w aluminiowych okładzinach (seria 111mm).

KL95 wyprodukowany w 1995 przez firmę Fosco. Słaba jakość stali, wykonanie pozostaje wiele do życzenia.

Zwanenburg był używany w 2007 roku, również szybko wycofany w wyposażenia.

Były dwa warianty tego noża:

1. Model 2006 – Zwanenburg; 1^ste versie - cieńsze linery – waga: 158 gram. (2006/10)
2. Model 2006 – Zwanenburg; 2^e versie - Bgrubsze linery – waga: 182 gram. (2008/05)
   

W 2010 roku wprowadzono DAK-a 2010 (Soldier 2010 / Dual Pro) który używany jest do dziś.
 
7. Rzadsze modele
Model "elektryk", punca KL na głównej klindze.
Punca - Richard Herder (Solingen), punca to czteroramienna gwiazda. Firma założona w 1885 roku, działa do dziś.
Robili również bagnety.

Okładziny drewniane, bolster z jednej strony, miedziany liner po środku, pałąk na końcu, 90-stopniowy "klik" klingi.

•     Długość otwartego 168mm
•     Zamknięty 95mm

KM Eigendom (Eigendom [nl] = własność)

KLU Eigendom (Eigendom [nl] = własność)

Zdjęcia ze strony: http://forum.multitool.org

8. Pozostałe

Victorinox Spirit, wersja czarna dla armii Holenderskiej wraz ze skórzanych pouchem model 4.0822.L

Pouche na noże, pouch używany do przenoszenia multitooli: czarnego Swistoola albo Spirita.

Najnowsze modele z kolekcji DAK-ów:

Lata 50' ubiegłego wieku, model bliźniaczy jak ten z puncą Amefa, ale ten ma oznaczenie "INSTALEX".
"Instalex" należy do Amefy i zajmuje się handlem stalą.
Prawdopodobnie pierwszy wypust scyzoryków dla Armii był właśnie oznaczony biciem Instalex, dla oznaczenia z jakiej firmy pochodzi stal.
Wizualnie nie różni się niczym, z modelami z biciem Amefa.

Nożyk przypominający budową "Churchille" i z puncą "Amsterdam". Okładziny prawdopodobnie bakelitowe:

Tym razem nóż podobny do powyższego, ale od firmy AMEFA:

Amefa która miała zamienione narzędzia.
Trafiła do mnie Amefa z lat 50', która ma zamienione narzędzia, konkretnie rozwieracz z otwieraczem do kapsli.
Początkowo myślałem, że jest to samoróbka, ale nie ma śladów rozbierania, ponadto ciężko by było zbić nity, tak aby nóż nie miał luzów, a ten nie ma. Ponad to, aby zamienić narzędzia trzeba by było pod szlifować okładziny i linery z mosiądzu, a te nie mają śladów takiego działania.
Na zdjęciach model ten, to ten poniżej w porównaniu do standardowego modelu Amefy, tego na górze.

Ostatnio podesłano mi ciekawostkę, zdjęcie scyzoryka Victorinox z biciem KL80 z zapytaniem czy jest to oryginał.
Najprawdopodobniej jest to model wykonany przez kogoś na zamówienie ("podróbka").

Bardzo intrygujący model firmy Belzer. Ledwo widoczne, aczkolwiek czytelne bicie KLu, czy nóż dla elektryka z oddziałów wojsk lotnicznych.

Trafiają do mnie kolejne ciekawe modele. Brytyjski nóż firmy Candidius z oznaczeniem KL.Prawdopodobnie model służył w Divisie 7 December Nederlands-Indië

Nóż elektryków, bicie Amsterdam i prawdopodobnie wykonane przez właściciela, oznaczenie jednostki z której pochodził "RB67" (pradopodobnie Regiment Genietroepen)

RP-67 (Reddingsploeg 1967) – BB-code 5110490103

Nóż firmy F.Herder z naniesionymi oznaczeniami właściciela noża.

Mocno zużyty, ale mam również wersję niezniszczoną dla pokazania jak wyglądał w oryginale.

Numer na nożu to wojskowy numer rejestracyjny: 32.05.23.313. Pierwsze 2 cyfry (32) to rok urodzenia (1932); 05 to miesiąc maj, a 23 to data. Ostatnie trzy: to unikalny numer tego żołnierza.

Mój drugi nóż elektryków:

Współcześnie używany nóż jednostek marynarki. Lata 90 i początek XXI w.:

Nie jest pewne, czy jest to nóż należący do wojskowego. Ale firma Herder była bardzo popularna i chętnie używana przez różne jednostki.

Replika noża używanego w armii holenderskiej w okresie tzw. "koreańskim" - lata 1950-1955. Oryginał pochodził z zasobów amerykańskiej armii:

A teraz oryginał, nóż survivalowy.

Survivalowy nóż firmy Schrade Walden (amerykańska firma), model MC-1, amerykańskiej firmy. Nóż służył w lotnictwie, jako nóż ratunkowy (survivalowy). Z takich noży również korzystali Holendrzy. Co najważniejsze - nóż jest nowy, pochodzi z czasów wojny wietnamskiej / koreańsiej. Nóż udało się ściągnąć dzięki pomocy "dobrej duszy" dopiero z Tajlandii.

Nóż jest otwierany za pomocą sprężyny.

Link do modelu znajdującego się w Narodowym Muzeum Wojskowości w Holandii:

https://www.nmm.nl/zoeken-in-de-collectie/detail/5...

KLu 74 czyli model dla wojsk lotniczych. Rzadki model.

Prawdopodobnie pamiątkowy Victorinox Spartan, z logotypem Armii Holenderskiej.

Nóż wojsk lotniczych i nóż z biciem Amsterdam